पेन्शन

दोन दिवसांपासून सासूचं प्रेत खाटेवर पडलेलं आहे. ती आपल्या लेकरासह त्या प्रेताजवळ बसून आहे. भयाण शांतता; पण मनाच्या आत कितीतरी वादळं. हे सगळं कशासाठी? त्याचं उत्तर मात्र काहीसं भयावह आणि बरचसं कारुण्यपूर्ण. आत्ताच प्रदर्शित झालेला ‘पेन्शन’ हा चित्रपट समाजातील भेद, असंतुलन अतिशय सरळ सोप्या पद्धतीनं आपल्याला दाखवतो. मराठी चित्रपटसृष्टीचा प्राणच आशय हा आहे. उत्तम कथेची भूक ही चित्रपटसृष्टी भागवते. सुंदर आशयाच्या पंक्तीत ‘पेन्शन’ही दाखल झाला. संवेदनशील कथा अगदी तरल पद्धतीनं मांडणं हे लेखक, दिग्दर्शक पुंडलिक धुमाळ यांचं वैशिष्ट्य आहे. याआधी ‘दप्तर’, ‘तिन्हीसांजा’मधून त्यांनी आपली चुणूक दाखविली. आता ‘पेन्शन’मधून त्यांनी समाजाला एक आरसा दाखविला आहे.

विमल (सोनाली कुलकर्णी) ही विधवा तिची सासू (नीलांबरी खामकर) आणि मुलगा बाळू (सुमित गुट्टे) यांच्यासोबत राहते. सासूला पतीची तुटपुंजी पेन्शन मिळते, त्यावरच घर सुरू आहे. त्याला साथ म्हणून विमल गावातल्या सावकाराकडे छोटी-मोठी कामं करते. महिन्याच्या शेवटच्या काही दिवसांत फक्त भातावर निभवावं लागतं. आठशे रुपयांची पेन्शन आली, की धान्यानं घरातले डबे भरतात. बाकी उर्वरित पैशांत बाळूचं शिक्षण, सासूची औषधं आणि इतर खर्च ठरलेला. खरं तर सासू जिवंत आहे, तोपर्यंतच पेन्शन घरात येणार आहे. तिची तब्येत मात्र दिवसेंदिवस खालावत चाललेली आहे. तिला जगवण्यासाठी विमल प्रयत्नांची पराकाष्ठा करते आहे. बाळू सातवी पास होऊन आता हायस्कूलला जाणार आहे. त्याची पुढची पुस्तकं, कंपास अन् अॅडमिशन फी हे सारं पेन्शनवरच अवलंबून आहे. असं सगळं सुरू असताना अन् पेन्शन यायला दोनच दिवस उरले असताना सासूचा मृत्यू होतो. या एका घटनेनं पुढचं सारं काही बदलणारं असतं.

तिथून खऱ्या अर्थानं सुरू होतं विमल अन् बाळूचं परिस्थितीशी द्वंद्व. ‘काय’ आणि ‘कसं’ हे भाव क्षणोक्षणी विमलच्या चेहऱ्यावर दिसत राहतात. सासूआई जिवंत आहेत, हे भासविण्यासाठी विमलचे प्रयत्न तिच्यावरील हलाखीची परिस्थिती अधोरेखित करतात. गावातला श्रीमंत सावकार एकीकडे अन् शंभर रुपयांचीही भ्रांत असलेला विमलचा परिवार एकीकडे… अशी दरीही यात जाणवते. ही कथा साधारणत: १९९० च्या दशकातील आहे. एक गाव अन् त्यातली वेगवेगळ्या स्वभावाची माणसं दिग्दर्शकानं चांगली उभी केली आहेत. रात्री-अपरात्री धावून येणारे शेजारी यात दिसतात; तर शंभर रुपयांसाठी फक्त पेन्शनच्या दिवशी आईला भेटायला न चुकता येणारी विमलची नणंदही दिसते. भोर परिसरात या चित्रपटाचं चित्रीकरण झालंय. दिग्दर्शकाला हवं असलेलं ‘लोकेशन’ तिथं मिळालं, हे जाणवतं. राजा फडतरे यांनी कॅमेऱ्याचा चांगला वापर केलाय. परेश मांजरेकर यांनी संकलनाचा चांगला प्रयत्न केलाय.

सोनाली गुणी अभिनेत्री आहे. तिनं विमलची भूमिका समरसून साकारली आहे. चित्रपटाच्या श्रेयनामावलीसाठी ‘सूर्य उगवला गगनी, जीव माझा चक्रपाणी’ यासह जात्यावरचं लोकगीतही तिनं गायलं आहे. नीलांबरी खामकर यांनीही भूमिका चांगली साकारली आहे. बाळूच्या भूमिकेतील सुमित गुट्टे नवखा असला; तरी सहज वावरला आहे. ग्लॅमरच्या या गर्दीत आशय उजवा ठरतो. म्हणूनच तर ‘इरॉस नाऊ’नं हा चित्रपट घेतला. अगदी छोटी कथा; पण त्यातला भाव मोठा. संवेदनशील प्रेक्षकांसाठी ही कलाकृती आहे. बस्स, ती मनातून अनुभवावी.
पाहा ट्रेलर:

पेन्शन
लेखक-दिग्दर्शक ः पुंडलिक धुमाळ
निर्माते ः स्वतंत्र (सवी) गोयल, सविना क्रिएशन
संगीत-पार्श्वसंगीत ः अरविंद सागोळे
कलावंत ः सोनाली कुलकर्णी, सुमित गुट्टे, नीलांबरी खामकर, वृंदा बाळ, नारायण जाधव आदी.
ओटीटी ः इरॉस नाऊ
दर्जा ः तीन स्टार